Complementaire zorg

Een goede kwaliteit van leven hangt veelal nauw samen met de mate van optreden van symptomen zoals oedeemvorming en dyspneu. Een toename van symptomen betekent in de praktijk een afname van de kwaliteit van leven. Naast lichamelijke ongemakken levert hartfalen vaak ook geestelijke stress op. Ondersteuning door de wijkverpleging middels hulp bij ADL en een goede anamnese en voorlichting heeft een positieve bijdrage maar is soms niet genoeg. Het is daarom goed om te weten dat er ook nog diverse complementaire verpleegkundige interventies zijn (24).


(NB: Verwijs alleen naar een gecertificeerde behandelaar die een erkende opleiding voltooid heeft.)

Emoties


Angst

  • aromazorg: oa. atlas ceder, lavendel, bergamot, mandarijn (25)

  • massage: hand- voetmassage, ontspanningsmassage

  • aquazorg

  • healing touch / therapeutic touch (HT/TT)

  • muziek ter ontspanning of afleiding

Onrust/stress

  • aromazorg: oa. zoete marjolein, wilde peen, cypres, sandelhout (25)

  • massage: hand- voetmassage, ontspanningsmassage

  • energetische interventies: HT/TT

  • aquazorg

  • muziek ter ontspanning of afleiding

Sombere stemming/depressie

  • aromazorg: oa. geranium, lemongrass, gember, neroli, zoete sinaasappel

  • massage: hand- voetmassage, ontspanningsmassage

  • aquazorg

  • HT/TT

  • muziek die aansluit bij stemming van zorgvrager en later als ondersteuning om uit de stemming te komen

Benauwdheid

  • aromazorg: oa. benzoë, siberische zilverspar, tijm, citroen, gember, grove den, khella,eucalyptus (25)

  • massage: hand- voetmassage, ontspanningsmassage

  • aquazorg: voetenbadje

  • HT/TT

  • muziek met rustig tempo / ritme

Obstipatie

  • aromazorg: oa. steranijs, kaneelblad, karwij, gember, kamille (25)

  • aquazorg: koele buikwassing

  • massage: hand- voetmassage, ontspanningsmassage

  • HT/TT

Slapen


Inslaapproblemen

  • aromazorg: oa. olibanum, lavendel fine, cypres, zoete marjolein, mandarijn, sandelhout, neroli (25)

  • massage: hand- voetmassage, ontspanningsmassage

  • aquazorg: warm voetenbad

  • HT/TT

  • muziek: ontspanningsmuziek, rustgevende muziek

Doorslaapproblemen

  • aromazorg: oa. olibanum, lavendel fine, ylang ylang (25)

  • massage: hand- voetmassage, ontspanningsmassage

  • HT/TT

  • muziek: ontspanningsmuziek, rustgevende muziek

Nachtmerries

  • aromazorg: oa. mandarijn, lavendel fine, scharlei, benzoë, zoete marjolein, neroli (25)

  • massage: hand- voetmassage, ontspanningsmassage

  • aquazorg

  • HT/TT

  • muziek: ontspanningsmuziek, rustgevende muziek

Fysieke activiteit


Verlies van energie

  • aromazorg: oa. rozemarijn, citroen, bergamot, pepermunt, peen, atlas ceder (25)

  • massage: hand- voetmassage, ontspanningsmassage, voetenbad

  • HT/TT

  • muziek: bescherming tegen teveel geluids-/muziekprikkels

  • yoga

  • mindfulness

  • EMDR

  • virtual reality bril

  • ademhalingstherapie. (26).

Bronnen

24. Busch M, Huisman A, Hupkens S, Visser A. Inleiding complementaire zorg. Maarssen: Elsevier; 2006..


25. Kerkhof M. Klinische aromazorg: Aromatherapie voor zorg en praktijk. Wernhout: Kicozo; 2020.


26. Kerkhof-Knapp Hayes M. Complementaire zorg in de palliatieve zorgverlening: Handboek voor de professional. Wernhout: Kicozo; 2013.